อิธ ปน เมถุนธมฺโม อธิปฺเปโตฯ เมถุนํ เสวโต หิ ยสฺส กสฺสจิ นิสฺสํสยเมว มคฺคผลานํ อนฺตราโย โหติฯ ยสฺส โข ปน เตสุ อตฺถายาติ ราคกฺขยาทีสุ ยสฺส อตฺถายฯ ธมฺโม เทสิโตติ อสุภภาวนาทิธมฺโม กถิโต ฯ ตตฺร วต มนฺติ ตสฺมิํ อนิยฺยานิกธมฺเม มํฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

ทสพลญาณาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อฏฺฐปริสวณฺณนา

[151] ‘‘อฏฺฐ โข อิมา สาริปุตฺตา’’ติ อิทํ กสฺมา อารทฺธํ? เวสารชฺชญาณสฺส พลทสฺสนตฺถํฯ ยถา หิ พฺยตฺตํ ปริสํ อชฺโฌคาเหตฺวา วิญฺญูนํ จิตฺตํ อาราธนสมตฺถาย กถาย ธมฺมกถิกสฺส เฉกภาโว ปญฺญายติ, เอวํ อิมา อฏฺฐ ปริสา ปตฺวา เวสารชฺชญาณสฺส เวสารชฺชภาโว สกฺกา ญาตุนฺติ เวสารชฺชญาณสฺส พลํ ทสฺเสนฺโต, อฏฺฐ โข อิมา สาริปุตฺตาติอาทิมาหฯ

ตตฺถ ขตฺติยปริสาติ ขตฺติยานํ สนฺนิปติตฺวา นิสินฺนฏฺฐานํ, เอส นโย สพฺพตฺถฯ มารกายิกานํ ปน สนฺนิปติตฺวา นิสินฺนฏฺฐานํ มารปริสา เวทิตพฺพา, น มารานํฯ สพฺพาปิ เจตา ปริสา อุคฺคฏฺฐานทสฺสนวเสน คหิตาฯ มนุสฺสา หิ ‘‘เอตฺถ ราชา นิสินฺโน’’ติ ปกติวจนมฺปิ วตฺตุํ น สกฺโกนฺติ, กจฺเฉหิ เสทา มุจฺจนฺติฯ เอวํ อุคฺคา ขตฺติยปริสาฯ พฺราหฺมณา ตีสุ เวเทสุ กุสลา โหนฺติ, คหปตโย นานาโวหาเรสุ เจว อกฺขรจินฺตาย จฯ สมณา สกวาทปรวาเทสุ กุสลา โหนฺติฯ เตสํ มชฺเฌ ธมฺมกถากถนํ นาม อติวิย ภาโรฯ อมนุสฺสาปิ อุคฺคา โหนฺติฯ อมนุสฺโสติ หิ วุตฺตมตฺเตปิ มนุสฺสานํ สกลสรีรํ สงฺกมฺปติ, เตสํ รูปํ วา ทิสฺวา สทฺทํ วา สุตฺวา สตฺตา วิสญฺญิโน โหนฺติฯ เอวํ อมนุสฺสปริสา อุคฺคาฯ ตาสุปิ ธมฺมกถากถนํ นาม อติวิย ภาโรฯ อิติ อุคฺคฏฺฐานทสฺสนวเสน ตา คหิตาติ เวทิตพฺพาฯ

อชฺโฌคาหตีติ อนุปวิสติฯ อเนกสตํ ขตฺติยปริสนฺติ พิมฺพิสารสมาคม ญาติสมาคม ลิจฺฉวีสมาคมสทิสํฯ อญฺเญสุปิ จกฺกวาเฬสุ ลพฺภติเยวฯ กิํ ปน ภควา อญฺญานิ จกฺกวาฬานิปิ คจฺฉตีติ? อาม คจฺฉติฯ กีทิโส หุตฺวา? ยาทิสา เต, ตาทิโสเยวฯ